Wedi ei bostio ar Dydd Mercher 15 Ionawr 2025
Ddydd Mawrth nesaf (21ain Ionawr), gofynnir i gynghorwyr Torfaen gymeradwyo penodi Stephen Vickers yn Gyd-Brif Weithredwr parhaol cynghorau Bwrdeistref Sirol Torfaen a Blaenau Gwent. Bydd Cynghorwyr Blaenau Gwent yn derbyn eu hadroddiad ddydd Iau (23ain Ionawr).
Mae'r adroddiad i'r ddau gyngor yn dilyn 'cyfnod darganfod' o 7 mis pan gytunodd y ddau gyngor i rannu rôl y Prif Weithredwr, tra bod gwaith archwilio’n digwydd i ddeall y cyfleoedd a'r peryglon o weithio'n agosach.
Mae'r adolygiad a gefnogir gan Bartneriaethau Lleol bellach wedi dod i ben yn dilyn ymgysylltiad â chynghorwyr, uwch swyddogion a staff, yn ogystal â chynrychiolwyr Llywodraeth Cymru, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac Undebau Llafur.
Mae'r adroddiad yn argymell penodi Prif Weithredwr ar y cyd yn barhaol, sefydlu tîm arwain ar y cyd a gwaith pellach i edrych ar y cyfleoedd a'r manteision i wasanaethau. Mae hefyd yn pwysleisio awydd cryf a brwdfrydig ymhlith cynghorwyr am weithio'n agosach a chydweithio.
Dywedodd Arweinydd Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen, y Cynghorydd Anthony Hunt: "Nid yw'r drefn bresennol quo yn opsiwn synhwyrol na deniadol os ydym am wella canlyniadau i drigolion a chynnal gwasanaethau lleol hanfodol.
"Mae'r adroddiad hwn yn cefnogi ffederasiwn o ddau gyngor o statws cyfartal. Rydyn ni eisiau cael ein sefydliadau i gyd-fynd ble mae'n synnwyr gwneud hynny, a sicrhau effeithlonrwydd sy'n dechrau ar y brig, gan gynnwys costau cyflog cyffredin tîm arwain ffederal – fel y gallwn ganolbwyntio adnoddau ar reng flaen darpariaeth gwasanaethau lleol yn ein cymunedau."
Ychwanegodd Arweinydd Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent, y Cynghorydd Steve Thomas: "Mae arbedion effeithlonrwydd yn syth, ond mae'r cynnig hwn hefyd yn cynnal ein hunaniaeth ariannol a gwleidyddol a'n trefniadau llywodraethu.
"Bydd hefyd yn agor y drws i rannu arfer gorau a sgiliau arbenigol a gwella gwytnwch timau bach, gwella recriwtio, a lleihau costau rheoli a gweinyddu.
"Mae'r dull arloesol hwn yn cael ei groesawu'n eang gan gynghorwyr, staff a phartneriaid, yn rhannol gan nad yw'n cael ei orfodi arnom ac yn rhannol oherwydd bod gennym lawer iawn yn gyffredin eisoes. Dyma ddau gyngor yn cefnogi dull rhagweithiol, graddol tuag at gyd-dynnu cryfach ac mae'n helpu i osgoi amhariad a chost uno’r cynghorau."
Os bydd cynghorwyr yn cytuno i benodi Prif Weithredwr ar y cyd yn barhaol, bydd Partneriaethau Lleol sy'n fenter ar y cyd rhwng y Gymdeithas Llywodraeth Leol, Trysorlys EF a Llywodraeth Cymru, yn cymryd rhan i ddatblygu achos amlinellol strategol gan gynnwys model ariannol a meini prawf ar gyfer tynnu ynghyd a blaenoriaethu gwasanaethau.
Report to Blaenau Gwent
Report to Torfaen Council